نقده دوزی، هنری گره خورده با تار و پودی از طلا و نقره
کارگاه نقده دوزی از برنامه های جانبی جشنواره بین المللی صنایع دستی برگزار شد.
محبوبه پورغدیری ستاد دوخت‌های سنتی در خصوص هنر نقده‌دوزی اظهار داشت: نقده‌دوزی یکی از هنرهای سنتی اصفهان که با نخ طلا و نقره کار می‌شود. در قدیم دست دوخته‌های نقده‌دوزی به عنوان پول نقد محسوب می‌شده و خانواده‌ای که احتیاج به پول داشتند با فروش دستمال نقده‌دوزی، پول نقد دریافت می‌کردند و به همین جهت به این نام مشهور است.
وی با اشاره به علت رو به زوال بودن این هنر اصیل بیان کرد: مواد اولیه کاربردی در هنر نقده دوزی طلا و نقره است و به همین دلیل محصولاتی که تولید می‌شود گران است.
استاد دوخت‌های سنتی در خصوص دیگر دلیل فراموشی این هنر تصریح کرد: نقده‌دوزی از بین شاخه‌های مختلف رشته‌های سوزن‌دوزی دوخت مشکلی دارد؛ چرا که نخ نقده از رشته‌های عریضی که مغز آن نقره و دور آن آب طلا دارد ساخته شده و در دوخت دچار گره و پیچ و تاب می‌شود.
پورغدیری گفت: متاسفانه کار ساخت نخ نقده تنها در یک کارگاه سنتی و قدیمی در اصفهان انجام می‌شود که با تعطیلی این کارگاه در اصفهان، تولید این نخ با مشکل مواجه می‌شود.
وی با اشاره به تجملاتی بودن محصولات دست‌دوز نقده اظهار داشت: در گذشته بیشتر خریداران این محصول افراد ثروتمند و برای لباس درباریان استفاده می‌شده است.
استاد دوخت‌های سنتی افزود: اکنون نیز بیشتر مشتریان افراد ثروتمند و سنتی دوست هستند که بیشتر از قدیمیان و اجدادشان یادگاری از این هنر دارند و علاقه دارند برای فرزندانشان نیز از این هنر برای تزئین روتختی و دیگر وسایل با هنر نقده‌دوزی هدیه دهند.
وی با اشاره به پارچه‌های مورد استفاده در هنر نقده‌دوزی بیان کرد: در قدیم این هنر روی تور و مخمل و ترمه کار می‌شد و امروزه دوزنده‌ها علاوه بر آن روی چرم و اِشوارت هم انجام می‌دهند.
پورغدیری با اشاره به موارد مصرف نقده دوزی تصریح کرد: بیشتر در قدیم برای لباس عروس، پرده اتاق و اکنون برای احیای این دوخت کاربردهای دیگری چون رو تختی، و.. دارد.
وی با اشاره به ابداع سبک جدید در این هنر گفت: در این هنر سبک کتیبه دوزی با نخ نقده را ابداع کردم که طیف وسیعی از تابلوها با مضامین مختلف آیات الهی، روایات،اسمأ الهی و سخنان نغز و بدیع با تزئین نقده دوزی کار شده است.این تابلوها در ابعاد کوچک 10در 20 و 20در 30 و با طرح سنتی، مذهبی یا ملی کار کردیم که پشت تابلو شناسنامه‌دار و دارای توضیحاتی در مورد دوخت و طرح به فارسی و لاتین داده شده و باعث استقبال بیشتر مشتریان و ادارات و ارگان‌ها شده است.
وی در خصوص طرح ویژه نماد اصفهان اظهار داشت: همچنین طرح انسان کامل که بر سر در مسجد امام حک شده که نشان انسانی است و یک طرف آن حیوان است را با هنر نقده‌دوزی روی مخمل در تابلوهایی با ابعاد مختلف کار کردم.
پور غدیری اضافه کرد: عموما کار نقده‌دوزی روی پارچه مخمل و ترمه نفیس‌تر است که از رنگ‌های متنوعی استفاده می‌شود؛ البته رنگ آبی که مخصوص اصفهان است،جلوه و زیبایی خاصی به کار می‌بخشد. علاوه بر نقشه‌هایی که روی پارچه منتقل می‌کنیم ،نقشه‌هایی هم به صورت ذهنی و روی تور کار می‌شود که به اصطلاح سنتی “هل و خاشخاش” می‌گوییم.
وی تصریح کرد: برای جلوگیری از تغییر رنگ نخ مطلّای پارچه‌های کار شده داخل قاب از شیشه استفاده می‌کنیم. البته تغییر رنگ نشانه اصالت جنس نخ نقره است که با اکسیده شدن کدر می‌شود و خوشبختانه بَدَل نخ نقده در ایران نیست.
وی با اشاره به ابزار کار هنر نقده‌دوزی عنوان کرد: سوزن، نخ نقده به ضخامت 0٫5 میلی‌متر، نخ واسط که نخ نقده به وسیله ی آن به سوزن متصل می‌شود، پارچه‌های مختلف و کارگاه چوبی که پارچه داخل آن محکم بسته می‌شود، از وسایل و ابزار این هنر است.
پور غدیری بیان کرد: کارهای بزرگ مثل روتختی را به کارگاه سنتی متصل می‌کنیم و برای کارهای کوچک مثل پارچه‌هایی که در قاب کار می‌شوند، از کارگاه‌های گرد کوچک و جدید استفاده می‌کنیم.
وی با اشاره به ضرورت شناساندن این هنر اصیل به مردم خاطر نشان کرد:هنر نقده دوزی باید با برگزاری کارگاه آموزشی،نمایشگاه و تبلیغات صدا و سیما به مردم شناسانده شود.
